واژه های سینمایی

تدوین Editing 
تدوین فیلم عبارت است از سلسله مراتب جمع آوری «نما»های منفرد و جمع فیلم و نوارهای صوتی و درهم کردن آنها به صورت یک واحد پیوسته متشکل و معنی دار.
تدوین به شکل بدوی و ابتدایی یعنی به هم وصل كردن«نما»های فیلم برحسب ردیفی که قبلاً در سناریو معین شده است. به صورتی جامعتر و وسیع تر، تدوین هنر شکل و نظام، روح معنی و وزن (ریتم) بخشیدن به اجزا ضرورتاً جدا فیلمبرداری شده است، به طوری که از درهم شدن این اجزا «فیلم» (منظور و حرف فلیمساز) حاصل گردد. بسیاری از فیلمسازان معتقدند که فیلم در اتاق تدوین ساخته میشود و تدوین کننده میتواند فیلم را احیا کند. 

تدوین کننده Editor متصدی تدوین فیلم که بانظر کارگردان «نما»های مختلف و غالباً پراکنده را برحسب شماره هایی که دارند، به هم می چسباند. تدوین کننده ضمن این عمل صدای هر «نما» را نیز با آن «سینک» (تطبیق) می کند. لازم به توضیح است که شماره هر «نما» و «سکانس» (فصل) و «برداشت» در آغاز هربار فیلمبرداری روی «کلاکت» نوشته میشود و متصدی «کلاکت» شماره «نما» و سایر مشخصات آن را با صدای بلند ادا می کند تا روی نوار صدا ضبط شود. آنگاه دسته کلاکت را به هم می کوبد. صدای این ضربه روی نوار صدا و تصویر به هم خورد کلاکت روی فیلم، راهنمای سینک صدا و تصویر خواهد بود. 

تدوین موازی Cross-cutting قطع متناوب از یک صحنه به صحنه دیگر و نشان دادن تکه ای از یک واقعه و تکه ای از واقعه ای دیگر به صورتی که دو ماجرا به طور موازی و متناوب پیش برده شود. به عبارتی دو واقعه همزمان درحال روی دادن است. 

تصاویر روی هم Multiple-Exposure یک نمای واحد که از چاپ و یا روی هم افتادن دویا چند تصویر مختلف تشکیل شده باشد. به طوریکه طرح هر یک از تصاویر (هرچندمحو) ازخلال سایر تصاویر پیدا باشد (مثل چهره ای بر زمینه یک ساختمان و روی این دو تصویر صفحه روزنامه ای). این تدبیر برای خلاصه و فشرده بیان کردن یک خبر و یا انتقال حس، حالت یا فضایی خاص به کار میرود.
به این نوع نما «سوپر ایمپوزیشن» supperimposition نیز گفته میشود. 

تصاویر کنارهم Multiple-Image موقعی که در کادر یک «نمای» واحد دو یا چند تصویر مشابه یا مختلف درکنارهم ظاهر شوند. مثلاً در فیلمهای قدیمی گاهی در صحنه ای که دونفر به هم تلفن می کردند، هرکدام را در یک طرف کادر نشان می دادند که با خطی از وسط جدا شده بودند. به این تدبیر (پرده قسمت شده) split screen هم گفته میشود. 

تصویر کمی محو Soft Focus تصویری مه آلود و نه چندان واضح که به وسیله قراردادن صافی های مخصوص یا شیشه های آغشته به «وازلین» جلوی عدسی دوربین فیلمبرداری به دست می آید. خطوط اجسام دراین نوع تصویر کمی محو است و در فیلمهای قدیمی بیشتر در نشان دادن صحنه های عاشقانه و رویایی به کار میرفت.

تهیه کننده Producer کسی که بساط مادی و نیروی خلاقه انسانی فیلم را فراهم و جمع می کند. چنین کسی میتواند شخصاً سرمایه گذار فیلم باشد و یا برای یک سرمایه گذار کار کند، قصه ای را پیدا کند (یا به او عرضه شود) نویسنده ای را به کار تهیه فیلمنامه بگمارد، کارگدان و هنرپیشه ها و سایر افراد کادر سازنده فیلم را استخدام کند و مواظب مخارج و حسن اجرای برنامه تهیه فیلم باشد.

تیلت Tilt
حرکت عمودی دوربین روی محور ثابت، مثل شخصی که ایستاده و طول ساختمان بلندی را از بالا تا پایین (یا برعکس) با حرکت سر نگاه کند. 

جمپ کات (قطع ناگهانی) Jump cut جهش غیرمنتظره در جریان روایت تصویری، بیشتر برای خلاصه و فشرده کردن سلسله وقایع، به کار میرود مثلاً مردی از اتاقش در منزل خارج میشسود. قطع به: به اتاق کارش در اداره وارد میشود.
البته اگر دونما به صورتی غلط که موجب پرش شود به هم وصل شوند نیز از این اصطلاح استفاده میشود. مثلاً فردی در نقطه «الف» نشسته است و سخن می گوید ناگهان ببینیم ادامه سخن او در همان مکان قبلی اما در نقطه «ب» جریان دارد. گویا فرد مذکور از نقطه «الف» به نقطه «ب» در یک آن پریده است. این عمل از عیوب تدوین به حساب می آید. این اصطلاح را جامپ نیز تلفظ می کنند. 

حرکت Action دستوری که کارگردان موقع فیلمبرداری برای شروع بازی به هنرپیشه ها می دهد. این دستور شامل چهارقسمت است:
نور LIght که مسئولین چراغها و نورافکنها را روشن می کنند.
صدا soundمتصدی ضبط صدا، ضبط صوت را به کار می اندازد و با صدای بلند ضبط صدا را اعلام می کند.
دوربین cameraمتصدی دوربین، دستگاه را به کار می اندازد.
حرکتAction هنرپیشه ها، بازی را شروع می کنند. 

حرکت آرام (اسلوموشن) slow motion 
حرکاتی که روی پرده سینما کندتر از حرکت معمولی جلوه کند. اگر با دوربین فیلمبرداری به بای ۲۴ کادر در ثانیه که سرعت عادی است تعداد بیشتری کادر (مثلاً ۴۸ کادر) در ثانیه فیلم بگیرند، فیلم موقع نمایش حرکات را کند و کشدار نشان میدهد. 

حرکت سریع (فست موشن) Fast motion وقتی که فیلم به میزانی کمتر از ۲۴ کادر در ثانیه (مثلاً ۱۲ کادر در ثانیه) فیلمبرداری شود. موقع نمایش، حرکات سریعتر از معمول به نظر میرسد. این اصطلاح را Accelerated هم می گویند. 

حرکت معکوس Revers motion
حرکتی خلاف جهت واقعی و طبیعی، مثل عقب حرکت کردن آدمها و اتومبیلها، جهش از سطح استخر به روی تخته شیرجه و غیره. اگر موقع فیلمبرداری دوربین را وارونه کنند و از صحنه فیلم بگیرند و بعد این تکه فیلم گرفته شده را دربیاورند و سروته کنند و در وسط تکه قبل و بعد خود بچسبانند. حرکت اشیا و اشخاص دراین تکه از فیلم معکوس خواهد بود. در فیلمهای حرفه ای این عمل غالباً در لابراتوارانجام میشود. 

قصه های سینمایی special Effects
اثرات و حالات مخصوص سینمایی که به آن به طور کلی «قصه های سینمایی» هم اطلاق میشود. در فیلمسازی عموماً یعنی چیزی را که واقعاً رخ نداده (و گاه نمیتواند رخ دهد) با تدابیری مطابق واقع جلوه دادن (یا اثر و حالت واقعیت را ایجاد کردن). تمام آنچه که غیراز فیلمبرداری از مناظر و اتفاقات و عملی در فیلم می آید، شامل همین حالات و اثرات مخصوص میشود، این اثرات در نتیجه ساختگی و غیرمستند هستند (یعنی در فیلم مستند جایی ندارند). در نوشته های شروع فیلم تفاوتی گذاشته میشود بین «اثرات مخصوص» speciall Effects و «اثرات مخصوص فیلمبرداری» special photographic effects«اثرات مخصوص» تمام چیزهایی است که عملاً جلوی دوربین انجام میشود و شامل رویدادهای خطرناک و غیرعادی، آتش سوزی، زلزله، توفان، پرت شدن از بلندی، نیزه به تن فرورفتن و امثالهم میشود.
اغلب دراین موارد نمونه (مدل) های کوچکتر از واقع به کار میرود. «اثرات مخصوص فیلمبرداری) شامل بعضی بدیهیات ونقطه گذاریهای فیلمی مثل محو وتداخل تصویر( Dissolve)، کند یا سریعتر شدن فیلم، ثابت شدن تصویر وتحرک دادن به تصویر یا جسم ثابت (Animation) و امثالهم میشود. به حلقه های سینمایی جلوه های ویژه نیز گفته میشود.

خارجی Exterior این کلمه و کلمه مقابلش «داخلی» Interior در فیلمنامه یکی از دو کلمه مشخص کننده هرفصل از ماجراست. در شروع فصل قید میشود که خارجی یا داخلی است و در روز یا در شب می گذرد. بدیهی است که صحنه خارجی ممکن است که در محوطه داخل استودیو و فیلمبرداری و به جای صحنه خارجی واقعی قلمداد شود.
آوردن این دوکلمه (خارجی یا داخلی) بیشتر به کار فیلمبردار و کارگردان می آید. زیرار نگ نور خورشید و مهتاب با رنگ نور لامپ تنگستن متفاوت است و باید برای یکدست شدن رنگ از ف*ی*ل*ت*ر مخصوص استفاده شود. (رنگ نور خورشیدسفید و رنگ لامپ تنگستن زرد یا نارنجی است. البته رنگ نورخورشید و مهتاب سفید مایل به آبی ما باشد)